هر انسانی ممکن است گرفتار برخی عادت ها و رفتارهای نامطلوب باشد که ترک کردن آنها می تواند یک موفقیت باشد. اما ترك يك رفتار نامطلوب و اجباري از سخت ترین کارها است.

رها کردن یک رفتار نامطلوب که گاهی به صورت عادتی ریشه دار درآمده به یکباره ممکن نیست و باید بدانیم که نیازمند صبر است و باید به صورت تدریجی این اتفاق بیافتد. به بیانی دیگر این کار مرحله به مرحله باید صورت بگیرد.

مرحله اول در ترک یک عادت نامطلوب، تشخيص شرايط بروز رفتار نامطلوب است که شامل موقعيت ها از بيرون و افكار و احساسات از درون مي شود. از این رو باید نيازها و انگيزه های خود را تجزيه و تحليل كنيم و در ضمن بايد شرايط منتهي به رفتار اجباري را شناسایی کنیم.

موقعيت هاي بروز عادات ها قابل شناسايي هستند، از این رو می شود از آنها اجتناب کرد. به عنوان مثال اكثر معتادها عمدا خود را در موقعيتي قرار مي دهند كه منجر به مصرف مواد مخدر مي شود.

در مرحله دوم باید براي اجتناب از موقعيت هاي تحریک کننده برنامه ريزي كنيم. البته این امر نیازمند آموختن مهارت هایی است. مهارت هايی مانند مدل سازي، خودآموزي، كاهش تنش، افزايش اعتماد به نفس و اجتناب از وسواس.

هر كسي ممکن است به چيزي مانند كار، مواد مخدر، ولخرجي و... معتاد باشد در صورت مساعد بودن زمينه به راحتي به چيزهاي ديگر هم معتاد مي شود. به طور مثال تقريبا همه معتادان به مواد مخدر، اول معتاد به سيگار بوده اند. خيلي از سيگاري ها وقتي ترك مي كنند پرخور مي شوند پس بايد مراقب ايجاد اعتيادهاي جديد هم بود.

اگر عادت بد و قدرتمندي داريد كه نمي توانيد كنترلش كنيد، بهتر است به جاي تخريب ضعيفش كنيد. يك راه اين است كه در موقعيت قرار بگيريد و مقاومت كنيد. به عنوان مثال، يك آدم وسواسي كه مدام دست هايش را مي شويد بايد اجبارا به چيزي كه مي داند كثيف است دست بزند و پس از آن به هيچ وجه دستش را نشويد. اين كار جلو كاهش غير موجه تنش حاصل از دست زدن به وسيله شستن را مي گيرد. همچنين فرد را وادار به مواجهه با اين واقعيت مي كند كه اگر دستهايش را نشويد هيچ اتفاقي نمي افتد.

وسواس، اعتياد يا عادت سبب مي شود يك احساس يا موقعيت نامطلوب به وجود نيايد. به عنوان مثال خوردن سبب مي شود بعضي ها احساس تنهايي نكنند؛ كار كردن اضطراب را كاهش مي دهد؛ كنترل دائمي قفل ها ترس را كاهش مي دهد؛ مواد مخدر، افسردگي، تنش و خستگي را كم مي كند، سيگار آرام بخش است و...شايد در نگاه اول هيچ كدام بد نباشد، اما ادامه اين رفتارها فاجعه به بار مي آورد.

لازم است براي موقعيت هاي خطرناك اعم از پر خطر و كم خطر رفتارهايي را پيش بيني كنيد تا از بروز رفتار وسواسي در اين موقعيت ها جلوگيري شود. مثلا بتدريج خود را در موقعيت هاي خطرناك "از كم خطر به پر خطر" قرار دهيد. تسليم نشويد و خود را به خاطر كنترلي كه به دست آورده ايد و تغيير خواسته ها تشويق كنيد.

البته بسياري از عادت هاي ترك شده كمين كرده اند كه در فرصت مناسب بروز كنند. كساني كه سيگار را ترك كرده اند بعضي از وقت ها به شدت هوس مي كنند. اگر به عادت ترك شده فرصت ابراز وجود بدهيد ظرف مدت كوتاهي به قدرت كامل مي رسد پس عود را در نطفه خفه كنيد.