.  ماری‌جوانا یا گِراس برگِ خشکِ گیاه شاه‌دانه که از آن به عنوان دارویی روان‌گردان استفاده می‌شود از گیاه شاه‌دانه علاوه بر ماری‌جوانا مواد دیگری نظیر حشیشو روغن حشیش نیز بدست می‌آید. تتراهیدروکانابینول‌ها ترکیب موثر

ماری‌‌جوانا به عنوان ماده مخدر تفریحی، داروی درمانی و در برخی مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این دارو بیشتر به صورت تدخینی و گاهی به صورت خوراکی است. در حالت تدخینی این گیاه را معمولا همراه با توتون یا به تنهایی در داخل سیگار مصرف می‌کنند. از اوایل قرن بنشئگی، تمدد اعصاب و افزایش اشتها از مهمترین آثار دلخواه ذهنی و جسمی گراس است و از عوارض جانبی مهم آن می‌توان به کاهش حافظه کوتاه مدت، خشکی دهان، سرخی دیدگان، اختلال در مهارت‌های حرکتی، و احساس اضطراب و وحشت اشاره کردیستم در اغلب کشورهای دنیا محدودیت‌هایی قانونی در مورد استفاده و فروش گراس و دیگر محصولات گیاه شاهدانه وضع شده است. به گزارش سازمان ملل محصولات شاهدانه رایج‌ترین داروی غیرقانونی در دنیا هستند به طوری‌که ۴ درصد مردم دنیا به طور سالانه و ۰.۶ درصد به طور روزانه از آن استفاده می‌کنند.

تاریخچه

اولین نشانه‌ها از مصرف ماری‌جوانا به هزارهٔ سوم پیش از میلاد (۵ هزار سال پیش)مربوط می‌شود. ^[۲]

همه‌گیری

در غرب، ماری‌جوانا پرمصرف‌ترین مادهٔ غیرقانونی است. ^[۳]. همچنین بر اساس گزارش سازمان ملل، ماری‌جوانا پرمصرف‌ترین مادهٔ غیرقانونی جهان است.^[۴][۵]. در زمان حاضر، ماری‌جوانا به دلایل تفریحی، مذهبی و روحانی و همچنین اهداف درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سازمان ملل برآورد کرده‌است در سال ۲۰۰۴ حدود ۴ % از جمعیت بزرگسال جهان (معادل با ۱۶۲ میلیون) در سال ماری‌جوانا مصرف می‌کنند. و حدود ۰٫۶ درصد جمعیت جهان حدود ۲۲٫۵ میلیون نفر به طور روزانه ماری‌جوانا مصرف می‌کنند.^[۶]

تنها در آمریکا تخمین زده می‌شود بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در زندگی‌شان ماری‌جوانا را تجربه کرده‌اند و ۲۵ میلیون نفر طی سال گذشته چنین تجربه‌ای داشته‌اند. ^[۷]

دسته‌بندی

در حالیکه اکثر داروهای روان‌گردان در یکی از دسته‌های محرک، کندساز، یا توهم‌زا قرار می‌گیرند، ماری‌جوانا خاصیتی بینابینی از خود نشان می‌دهد.^[۸][۹]

میزان تاثیر

یک مطالعهٔ علمی که در سال ۲۰۰۰ در نشریهٔ علوم جنایی (JFS) منتشر شد حاکی از این بود که قدرت (مقدار تتراهیدروکانابینول) ماری‌جوانا در آمریکا از حدود ۳٫۳ % در سال ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ به ۴٫۴۷ % در سال ۱۹۹۷ افزایش یافته‌است. این مطالعه همچنین اینتطور نتیجه گرفته‌است که در رابطه با قدرت سایر کانابینویدهای اصلی در ماری‌جوانا تغییری طی سال‌های اخیر مشاهده نشده‌است. ^[۱۰] طی تحقیقات بیشتری که در دانشگاه می‌سی سی پی تحت پروژهٔ بررسی قدرت ماری جوانا صورت گرفت معلوم شد که میزان متوسط THC در نمونه‌های ماری‌جوانا بین سال‌های ۱۹۷۵ و ۲۰۰۷ از ۴ % در سال ۱۹۸۳ به ۹٫۶ % در سال ۲۰۰۷ افزایش یافته‌است. ^[۱۱]

• ماری‌جوانا می‌تواند حاوی بین ۳% تا 22% THC باشد.^[۱۲][۱۳]
• کمترین مقداری از THC که دارای اثرات روان‌گردان باشد حدود ۱۰ میکروگرم در کیلوگرم وزن بدن است.^[۱۴] مدت زمان دوام اثر ماری‌جوانا تا حد زیادی به قدرت ماری‌جوانای مصرفی و همینطور مقدار مصرف بستگی دارد. اثرات نوعاً برای دو تا سه ساعت باقی می‌مانند.^[۱۵]
• در یک آزمایش به افراد ماری‌جوانا داده شده بود و اثرات آن بر افراد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد اگرچه اثرات سریع و قوی ماری‌جوانا بر ویژگی‌های تنانی و روانی افراد واضح است، اما از این آثار در روز بعد از مصرف نشانه‌ای باقی نمی‌ماند. این نشان می‌دهد که کشیدن یک سیگار ماری‌جوانا دارای اثرات ادامه‌دار بسیار اندکی است.^[۱۶]

شیوهٔ مصرف

ماری جوانا معمولاً به شکلِ سیگار کشیده می‌شود. علاوه بر این هم می‌توان آنرا خورد و هم می‌توان تزریق کرد. سیگار ماری‌جوانا از برگ و گل گیاه شاه‌دانه بدست می‌آید. تاثیراتِ این ماده تا حدودِ ۲ ساعت باقی می‌ماند. با این وجود، عنصرِ اصلیِ آن یعنی THC تا چندین روز در بدن باقی می‌ماند. از پیپ و چپق و سیگار برگ هم برای مصرف ماری‌جوانا استفاده می‌شود.^[۱۷]

وقتی که ماری‌جوانا به صورت دهانی مصرف می‌شود، کیفیت اثرگذاری آن تفاوت می‌کند واثرات روان‌گردان آن معمولاً قوی‌تر از حد انتظار ظاهر می‌شوند^[۱۸]. همچنین زمان بیشتری طول می‌کشد تا اثرات روان‌گردان آن ظاهر شود، و زمان بیشتر نیز باقی می‌ماند، نوعاً بین ۴ تا ۱۰ ساعت پس از مصرف دوام می‌آورد.^[۱۹] روش‌های خوراکی ماری‌جوانا نیاز به درون کشیدن مواد سوختنی سمی ایجاد شده در روش سیگاری ندارد و از این رو بسیاری از آسیب‌های تنفسی و قلبی-عروقی همراه با کشیدن ماری‌جوانا در این روش وجود ندارد.

پژوهش انجام شده در استرالیا در سال ۲۰۰۱ ^[۲۰] نشان داد که مصرف ماری‌جوانا به ندرت به تنهایی و بدون حضور مواد دیگر صورت می‌گیرد. ۹۵% مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا از الکل نیز استفاده می‌کنند،۲۶% از آمفتامین و ۱۹% از اکستازی. تنها ۲٫۷% از این افراد اعلام کردند که همراه با ماری‌جوانا از هیچ مادهٔ دیگری استفاده نمی‌کنند. ^[۲۱]

درجهٔ سمی بودن

درجهٔ سمیت ماری‌جوانا بسیار پایین است. بسیار دشوار است که با کشیدن ماری‌جوانا فرد اوردوز کند؛ به همین شکل، دوزهای افراطی مصرف ماری‌جوانا تا به حال با مرگ همراه نبوده‌است. مرگ و میر ثبت شده بر اثر زیاده‌روی (اوردوز) ماری‌جوانا در حیوانات نیز به شدت نادر است، عموماً تنها پس از تزریق درون وریدی روغن حشیش امکان مرگ وجود دارد.^[۲۲] یک گزارش دولتی فرانسه در سال ۱۹۹۸ که توسط وزیر بهداشت دولت برنارد کوچنر دایر و توسط دکتر پیر برنارد روکوس مدیریت شد، به طبقه‌بندی مواد بر اساس میزان اعتیادآوری و سمی بودن برای بافت عصبی پرداخت. این دسته‌بندی هروئین، کوکائین و الکل را به عنوان اعتیادآورترین و مرگبارترین مواد دسته‌بندی کرد؛ بنزودیازپاین‌ها، توهم‌زاها و تنباکو را در دستهٔ متوسط قرار داد، و ماری‌جوانا را در آخرین مقوله قرار داد. برنارد کوچنر نتیجه گرفت:"تحقیقات ما نشان می‌دهد که مصرف ماری‌جوانا بر خلاف مصرف الکل و کوکائین با مسمومیت بافت عصبی همراه نیست."^[۲۳]

مدت باقی ماندن در بدن

اکثر کانابینویدها محلول در چربی هستند و به راحتی در چربی ذخیره می‌شوند. از این رو دارای نیمه عمر نسبتاً طولانی در مقایسه با سایر مواد مخدر هستند. طبق گزارش آزمایشگاه‌های «ردوود»، مولکول THC و مولفه‌های مرتبط با آن، معمولاً در تست‌های مواد از روز سوم تا دهم قابل شناسایی هستند؛ نتیجهٔ آزمایش مصرف‌کنندگان حرفه‌ای ماری‌جوانا می‌تواند تا سه ماه پس از مصرف ماری‌جوانا همچنان مثبت باشد. مدت این زمان تا حد زیادی بسته به سوخت وساز، مقدار مصرف، و تعداد فعات مصرف متغیر است. ^[۲۴]

در یک آزمایش به افراد ماری‌جوانا داده شد و مدت دوام آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد اگرچه اثرات سریع و قوی ماری‌جوانا بر ویژگی‌های تنانی و روانی افراد واضح است، اما از این آثار در روز بعد از مصرف نشانه‌ای باقی نمی‌ماند.^[۱۶]

تاثیرات مصرف

در کوتاه‌مدت

نوشتار اصلی: تاثیرات کوتاه‌مدت ماری‌جوانا

پس از کشیدن ماری‌جوانا، اثرات کوتاه‌مدت پس از چند ثانیه آشکار می‌شود و تاچند دقیقه کاملاً قابل رویت هستند.^[۲۵] این اثرات نوعاً برای ۲ تا۳ ساعت دوام می‌آورند.^[۱۵]

اثرات کوتاه‌مدت روان‌گردان ماری‌جوانا خاصیتی مرحله‌ای دارد و طی سه مرحله ظاهر می‌شود:

1. مرحله اول:اثرات ابتدایی شامل حس آرامش، و تا درجه‌ای کمتر سرخوشی است.
2. مرحلهٔ دوم:در این مرحله مواردی نظیر سهولت در تفکر فلسفی، درون‌نگری و metacognition همراه با اضطراب و پارانویا گزارش شده‌است.^[۲۶]
3. مرحلهٔ سوم: اثرات این مرحله می‌توان شامل افزایش ضربان قلب و گرسنگی باشد، که به دلیل واکنش فرآورده‌های THC در کبد رخ می‌دهد.

جدا از تغییرات ذهنی در ادراک و به ویژه خلق و خو، شایع‌ترین اثرات جسمی و عصب‌شناختی این ماده شامل افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون، اختلال در حافظهٔ کوتاه مدت^[۲۷]، اختلال حرکتی، و اختلال در تمرکز است.

در درازمدت

نوشتار اصلی: تاثیرات درازمدت ماری‌جوانا

اثرات درازمدت نسبتاً ناشناخته‌است.^[۲۸][۲۹] با توجه به محدودیت‌های پژوهش، همچنان بر سر امکان وابستگی به ماری‌جوانا؛ اثرش بر هوش و حافظه؛ اثرش بر ریه؛ و رابطهٔ احتمالی‌اش با اختلالات ذهنی^[۳۰] نظیر شیزوفرنی^[۳۱] و روان‌پریشی^[۳۲]، زوال شخصیت^[۳۳]، و افسردگی^[۳۴] بین دانشمندان بحث و مجادله وجود دارد. به همین شکل هنوز چندان معلوم نیست که علت وجود همبستگی بالا بین مصرف مکرر ماری‌جوانا و مصرف طیفی از سایر مواد در بین جوانان برای مثال در دانشگاه‌ها چیست. ^[۳۵]

وابستگی

نوشتار اصلی: وابستگی به ماری‌جوانا

منظور از وابستگی به ماری‌جوانا ظاهر شدن علائمی نظیر نشانه‌های ترک، تحمل دارویی و... است. پژوهش‌های انجام شده بر روی انسان و سایر جانوران نشان داده‌است که نشانگان ترک قابل توجه در میان مصرف‌کنندگان حرفه‌ای ماری‌جوانا نسبتاً شایع است."^[۳۶]

نشانه‌های ترک

نوشتار اصلی: نشانه‌های ترک ماری‌جوانا

منظور از نشانه‌های ترک در ماری‌جوانا، نشانه‌هایی ست که همراه با کنارگذاشتن مصرف ماری جوانا در فرد به چشم می‌خورند. تحقیقات حاکی از آن است که مصرف ماری‌جوانا در مقادیر بالا با علائم ترک جسمانی و روانی نسبتاً خفیفی همراه است. ^{[۳۷][۳۷][۳۸]}

ماری‌جوانا به مثابهٔ دروازهٔ ورود

نوشتار اصلی: ماری‌جوانا به مثابهٔ دروازهٔ ورود

نوشتار اصلی: نظریهٔ دروازهٔ ورود

• فرضیهٔ «ماری‌جوانا به مثابهٔ دروازهٔ ورود» مدعی است که مصرف ماری‌جوانا احتمال این را که افراد متعاقب آن به مصرف مواد مخدر خطرناک تر روی آورند افزایش می‌دهد و از این رو ماری‌جوانا همچون یک دروازهٔ ورود برای گرایش به مواد خطرناک‌تر است.^[۳۹] این فرضیه یکی از ستون‌های اصلی سیاست‌گذاری‌های مخالف با مصرف ماری‌جوانا در آمریکا بوده‌است.^[۴۰] با این وجود، اعتبار و صحت این فرضیه به شدت محل بحث است.^[۳۹]

مقایسه با سیگار

بر اساس ژورنال پزشکی بریتانیا «لانست»، ماری‌جوانا در مقایسه با نیکوتین و الکل وابستگی کمتری ایجاد می‌کند.^[۴۱]

یک پژوهش در سال ۲۰۰۶ به مقایسهٔ اثرات کشیدن سیگار تنباکو و ماری‌جوانا بر ریه‌ها پرداخت.^{[۴۲][۴۳][۴۴]}نتیجهٔ این پژوهش نشان داد که "حتی در کسانی که به مقدار فراوان ماری‌جوانا می‌کشند خطر ابتلا به سرطان ریه افزایش نمی‌یابد."^[۴۵] در حالیکه همین پژوهش نشان می‌داد که خطر ابتلا به سرطان ریه در کسانی که روزانه ۲ بسته یا بیشتر سیگار تنباکو می‌کشند ۲۰ برابر بیشتر از سایرین است.^{[۴۵] [۴۲]}معلوم شده‌است که سیگار ماری‌جوانا نیز مانند تمامی کشیدنی‌ها حاوی مواد سرطان‌زا است و از این رو خطر ابتلا به سرطان ریه را در فرد افزایش می‌دهد. با این وجود، THC بر خلاف نیکوتین، مرگ سلول‌های پیر را تقویت می‌کند و بنابراین احتمال اینکه آنها به سلول‌های سرطانی تغییرشکل بدهند را کاهش می‌دهد. همچنین در پژوهش دیگری نشان داده شده‌است که کانابینویدها دارای ویژگی‌های ضدتومور هستند.^[۴۶]

ترک مصرف

تنها اقلیتی از مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا به واسطهٔ وابستگی به این ماده به دنبال درمان و کمک‌های پزشکی می‌روند^[۴۷]. همچنین، شواهد و مدارک نشان می‌دهد نیاز به کمک برای توقف مصرف ماری‌جوانا و همینطور تقاضا برای درمان وابستگی به کانابیس در سطح بین‌المللی در حال افزایش است.^{[۴۸][۴۹][۵۰][۵۱]}

در درمان مصرف ماری‌جوانا، دکتر، دیوید مک‌داول از دانشگاه کلمبیا دریافت که برای موفقیت در درمان باید بین سه گروه از کاربران یعنی «کاربران گهگاهی»، «کاربران هرروزه» و همین‌طور «کاربران مزمن» که چندین بار در روز از این ماده استفاده می‌کنند تمایز قائل شد.^[